Άγαλμα Κόρης. Η «Χιώτισσα»

Παραχώρηση φωτογραφίας

Αριθμός αντικειμένου

Ακρ. 675

Δημιουργός

Εργαστήριο αττικό (;)

Είδος

Έργο πλαστικής

Εποχή

Αρχαϊκή εποχή

Χρονολόγηση

Γύρω στο 510 π.Χ.

Διαστάσεις

Ύψος: 0,545 μ.

Υλικό

Μάρμαρο Πάρου

Θέση

Αίθουσα αρχαϊκής Ακρόπολης

Περιγραφή
Βιβλιογραφία

Παρά το μικρό της μέγεθος, η Κόρη είναι από τις πιο εντυπωσιακές της Ακρόπολης. Το κεφάλι της βρέθηκε το 1886 στα ανατολικά του Παρθενώνα ενώ το σώμα το 1888 στα νότια του ναού. Έχει συγκολληθεί από τρία τμήματα αλλά μεγάλο μέρος των άκρων έχει χαθεί. Είναι γνωστή με την ονομασία «Χιώτισσα» καθώς τα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά της παραπέμπουν σε καλλιτέχνη από το νησί της Χίου. Παλαιότερα μάλιστα είχε συσχετιστεί με μία βάση που φέρει την υπογραφή χιώτη καλλιτέχνη, κάτι που η νεότερη έρευνα έχει αναθεωρήσει. Η σχηματικά αποδοσμένη πίσω όψη υποδηλώνει, ίσως, ότι στην Ακρόπολη ήταν στημένη μπροστά σε τοίχο ή κόγχη.

Η Κόρη φορά μακρύ χιτώνα με μανίκια, γαλάζιο στο πάνω μέρος και λευκό στο κάτω, που συγκρατείται με κόκκινη ζώνη. Από πάνω φορά κοντό ιμάτιο, που περνάει λοξά κάτω από την αριστερή μασχάλη και στερεώνεται με κόκκινα κουμπιά στον δεξιό βραχίονα. Τα υφάσματα είναι πλούσια διακοσμημένα με περίτεχνα ζωγραφιστά μοτίβα, όπως ταινίες, ρόδακες, μαιάνδρους και έλικες, σε κόκκινο και γαλάζιο χρώμα. Τα χρώματα σήμερα είναι αλλοιωμένα από την οξείδωση.

Στο δεξί χέρι η Κόρη θα κρατούσε μια προσφορά για τη θεά και με το αριστερό θα ανέσυρε το ρούχο της στο πλάι για να διευκολύνει τον βηματισμό της. Τα μακριά μαλλιά της πέφτουν στην πλάτη σε ενιαία μάζα ενώ μπροστά σχηματίζουν τρεις μακριές μπούκλες που απλώνονται σε κάθε στήθος. Τα ίχνη κόκκινης βαφής πάνω τους υποδηλώνουν, ίσως, το υπόστρωμα για την τελική καστανόξανθη απόχρωσή τους. Στο κεφάλι φορά πλούσια ζωγραφισμένη στεφάνη, με γαλάζια και κόκκινα ανθέμια, λευκά άνθη και έλικες. Δεκαεπτά οπές στην κορυφή της χρησίμευαν για τη στερέωση πρόσθετου μεταλλικού κοσμήματος, ίσως με άνθη. Τα αυτιά της Κόρης στολίζουν σκουλαρίκια διακοσμημένα με λευκές έλικες σε γαλάζιο φόντο και τον λαιμό δύο περιδέραια από τα οποία το κάτω ήταν πρόσθετο, ίσως από μέταλλο. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου θα τονίζονταν αρχικά με χρώμα: αχνό ρόδινο για την επιδερμίδα, καστανό για τις ίριδες των ματιών, τις βλεφαρίδες και τα φρύδια, και κόκκινο για τα χείλη.

Καββαδίας, Π., Wolters, P. κ.ά., Μνημεία της Ελλάδος: Γλυπτά εκ του Μουσείου της Ακροπόλεως, 1, Αθήνα, 1906, σελ. 90-91, εικ. 24.1
Lermann, W., Altgriechische Plastik; eine Einführung in die grieschische Kunst des archaischen und Gebundenen Stils, München, 1907, σελ. 87, εικ. 32, πίν. Χ
Langlotz, E., Schuchhardt, W., Schrader, H., Die archaischen Marmorbildwerke der Akropolis, Frankfurt am Main, 1939, σελ. 91-93, εικ. 60-61, αρ. κατ. 43
Langlotz, E., Schuchhardt, W., Archaische Plastik auf der Akropolis, Frankfurt am Main, 1943, εικ. 21-22, αρ. κατ. 21-22
Raubitschek, A.E., Dedications from the Athenian Akropolis. A Catalogue of the Inscriptions of the Sixth and Fifth Century BC, Cambridge Mass, 1949, σελ. 486, αρ. κατ. 9
Lippold, G., Die griechische Plastik, Handbuch der Archäologie III 1, München, 1950, σελ. 63
Lullies, R., Hirmer, M., Griechische Plastik von den Anfängen bis zum Ausgang des Hellenismus, München, 1956, σελ. 47, εικ. 66-67
Richter, G., Korai: Archaic Greek Maidens, London, 1968, σελ. 79, εικ. 394-397, αρ. κατ. 123
Charbonneaux, J., Martin, R., Villard, F., Grèce Archaique: 620-480 avant J.-C., Paris, 1968, σελ. 251, 253, εικ. 235
Fuchs, W., Die Skulptur der Griechen, München, 1969, σελ. 170-171, εικ. 174
Μπρούσκαρη, Μ., Μουσείον Ακροπόλεως. Περιγραφικός κατάλογος, Αθήνα, 1974, σελ. 66, εικ. 116-117
Stewart, A., Greek sculpture, an exploration, New Haven/London, 1990, σελ. 123-124, εικ. 148
Γιαλούρης, Ν., Αρχαία Γλυπτά, Αθήνα, 1994, σελ. 68, 230, εικ. 25, αρ. κατ. 25
Rolley, Cl., La sculpture grecque. Des origines au milieu du Ve siècle, La sculpture grecque 1, Paris, 1994, σελ. 258, εικ. 4, 261
Payne, H., Young, G.R., Αρχαϊκή μαρμάρινη πλαστική από την Ακρόπολη. Φωτογραφικός Κατάλογος, Αθήνα, 1997, σελ. 53, εικ. 49.3-4, 50.1-3
Τριάντη, Ι., Το Μουσείο Ακροπόλεως, Ο Κύκλος των Μουσείων, Αθήνα, 1998, σελ. 94, 126-127, εικ. 111-113
Brinkmann, V., «Χρώματα και τεχνικές ζωγραφικής», στο V. Brinkmann, R. Wünsche, Ν. Καλτσάς (επιμ.), Πολύχρωμοι Θεοί. Χρώματα στα αρχαία γλυπτά, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, 30 Ιανουαρίου - 24 Μαρτίου 2007, Αθήνα, 2007, σελ. 193, 194, εικ. 336, 338
Patay-Horváth, A., Metallanstückungen an griechischen Marmorskulpturen in archaischer und klassischer Zeit, Tübinger Archäologische Forschungen 4, 2008, σελ. 95, αρ. κατ. 95
Østergaard, J.S., The Polychromy of Antique Sculpture: A Challenge to Western Ideals?, 2010, München, σελ. 84-86, εικ. 25-26Α
Παντερμαλής, Δ. κ.ά., Αρχαϊκά Χρώματα, Αθήνα, 2012, σελ. 32-33, αρ. κατ. 5
Παντερμαλής, Δ., Ελευθεράτου, Σ., Βλασσοπούλου, Χ., Μουσείο Ακρόπολης. Οδηγός, Αθήνα, 2016, σελ. 128, 138-139, 172-173, εικ. 145, 207
Καρακάση, Κ., Αρχαϊκές Κόρες, Αθήνα, 2017, σελ. 101 υποσημ. 34, 103 υποσημ. 51, 115, 143, 147, 157 υποσημ. 238, 167, 197-200, 204-205, εικ. 174-175, 266-268
Katsaros, Th., Vasiliadis, C., «Polychromy in Greek Sculpture», στο O. Palagia (επιμ.), Handbook of Greek Sculpture, Ancient Greek and Roman Art and Architecture, Berlin/Boston, 2019, σελ. 709-710, εικ. 22.14
Σταμπολίδης, Ν., Φάππας Ι. (επιμ.), ΚΑΛΛΟΣ. Η Υπέρτατη Ομορφιά, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, 29/09/2021-16/01/2022, Αθήνα, 2021, σελ. 440-441, αρ. κατ. 62